|
Równoważnik zdania z imiesłowem oddziela się od reszty zdania przecinkiem, gdy jest on dłuższy. Można wydzielić go przecinkami, gdy chcemy mu nadać charakter dodatkowego uzupełnienia treści tego zdania. |
Imiesłów jest to forma czasownika kończąca się na -ąc (np. śpiewając), -ący (np. czytający), -szy (np. znalazłszy), -ny (np. spłukany), -ły (np. spasły) lub -ty (np. wyryty).
Imiesłowy tworzą równoważniki zdań, bo nie mogą tworzyć zdań. Piszącemu pozostawia się decyzję, czy równoważnik zdania z imiesłowem jest dłuższy czy krótszy. Piszący decyduje, czy postawić przecinek czy nie. Oto przykłady:
Leżał na tapczanie wyciągnąwszy nogi.
Puścił głośno muzykę, zagłuszając uciążliwy warkot koparki przed jego domem.
Muzyk, starając się bardzo, grał na gitarze.
Istnieją trzy wypadki, gdy swoboda piszącego jest nieco ograniczona, dlatego trzeba je poznać.
1. Gdy od imiesłowu zależne jest zdanie z orzeczeniem czasownikowym, oddzielamy taki imiesłów przecinkiem. Gdy zależności nie ma, przecinka nie stawiamy. Trzy przykłady:
Leżał, odpoczywając, bo bolała go głowa.
Wyciągnął rękę, biernie czekając, aż ktoś poda mu pada od konsoli.
Biegł słuchając muzyki.
Aby lepiej pokazać występujące zależności, zdania te można zapisać inaczej. Przykłady:
Leżał, dopóki odpoczywał.
Wyciągnął rękę, bo czekał na pada.
Biegł i słuchał muzyki.
2. Gdy imiesłowowy równoważnik zdania tworzy określenie, które wraz z wyrazem określanym stanowi całość, to nie stosujemy przecinka. Gdy tworzy określenie uzupełniające, wtedy przecinek stawiamy. Dwa przykłady:
Decyzja zaliczająca do grupy inwalidzkiej stwierdza obecny stan rzeczy.
Potrząsał mocno szklanką, zamgloną od chłodu, aż lód stukał o ścianki.
Określenie „zaliczająca do grupy inwalidzkiej” stwierdza, o jaką decyzję tu chodzi. Razem z wyrazem „decyzja” stanowi całość pojęciową. Natomiast mgła od chłodu na szklance to cecha niestała i przygodna. Stanowi więc określenie dodatkowe i uzupełniające.
3. Gdy imiesłowowy równoważnik zdania wyjaśnia przyczynę lub określa czas, to wydzielamy go przecinkiem. Zasada ta dotyczy również zwykłych równoważników zdań, które zaczynają się od „jako”. Aby to skontrolować, wystarczy zamienić równoważnik na zwrot zaczynający się od słowa „ponieważ” lub „gdy”. Oto przykłady obrazujące to zagadnienie:
Miał, jako członek grupy, prawo wypowiedzi.
Ponieważ był członkiem grupy, miał prawo wypowiedzi.
Kiedyś, grając jeszcze dla przyjemności, nie umieszczał filmów w internecie.
Kiedyś, gdy grał jeszcze dla przyjemności, nie umieszczał filmów w internecie.
Wybierzmy ten punkt regulaminu jako temat do dalszej dyskusji.